Gdy jesteśmy zdrowi, każdy z nas wykonuje około 20 tys. oddechów, wchłaniając od 10 do 20 tys. litrów powietrza. To wszystko z powodu tlenu. Każda komórka budująca nasze ciała potrzebuje go do funkcjonowania. Zwłaszcza mózg, który zużywa około 80% całego wdychanego przez nas tlenu. To właśnie tlen pozwala na rozkład glukozy niezbędnej do wytworzenia energii, a więc zasilenia organizmu.
Prawidłowe oddychanie i właściwa ilość tlenu w organizmie pomaga przyswajać substancje odżywcze przez tkanki i komórki. Prawidłowe oddychanie wpływa więc na witalność oraz dobry nastrój. Pomaga regulować pracę serca, wątroby, układu pokarmowego oraz systemu oddechowego. Co więcej, ponad 70% zbędnych dla organizmu substancji i toksyn jest usuwanych podczas oddechu.
Dobra jakość powietrza: co zawiera?
Nie jest więc zaskoczeniem, że jakość powietrza ma znaczenie dla zdrowia. Ogólnie rzecz biorąc, wyróżnia się dwa rodzaje składników powietrza: stałe i zmienne. Warto jednak pamiętać o tym, że chociaż skład powietrza na Ziemi zmieniał się w trakcie jej historii i w naturze dalej zachodzą zmiany, tak dziś są bardzo drobne. Tym samym na wdychane powietrze składa się azot (78%), tlen (21%), dwutlenek węgla (0,04%) i inne gazy (1%), jak argon, neon, hel, metan, krypton, wodór i ksenon. Mogą zawierać się także zawiesiny mineralne i organiczne, a także np. zarodki roślin.
Dobra jakość powietrza: czego tam nie powinno być?
Bywa jednak, że w powietrzu znajdują się substancje, których w naturalnych warunkach nie znajdziemy. Zwykle ma to ścisły związek z działalnością człowieka. Mowa o smogu i zanieczyszczeniach powietrza. Ich wpływ na zdrowie to sprawa, która jest pod lupą naukowców. Wyznaczone zostały między innymi wytyczne jakości powietrza. Jednym z najbardziej uznanych standardów jest ten wyznaczony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) działającej w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych. Co ważne, ostatnia aktualizacja wytycznych nastąpiła w drugiej połowie 2021 roku, więc podane wytyczne są ściśle powiązane z aktualną sytuacją.
Chcąc sprawdzić jakość powietrza, szczególną uwagę warto zwrócić na pyły zawieszone (aerozole atmosferyczne) i dwutlenek azoty. W tych pierwszych znajdują się bowiem m.in. siarczany, amoniak, tlenki glinu i żelaza, które mają niekorzystny wpływ na zdrowie. Pyły zawieszone klasyfikowane są pod względem wielkości – im mniejsze cząsteczki, tym łatwiej przenikają do organizmu. Dwutlenek azotu jest natomiast bardzo szkodliwy.
- Pyły zawieszone PM 10 zawierają cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów. I chociaż to bardzo mało – dla porównania, średnica ludzkiego włosa ma około 50 mikrometrów – to… wśród pyłów zawieszonych określany jest jako „gruby” (ang. coarse dust particles). W jego skład wchodzą głównie unoszone z ziemi przez wiatr lub ruch samochodowy cząstki mineralne. Kiedy dostanie się do układu oddechowego, to ze względu na stosunkowo „duży” rozmiar, dociera nie głębiej niż do oskrzeli.To właśnie poziom tego pyłu mierzy się najczęściej i z jego powodu najczęściej wszczynane są alarmy smogowe. W ubiegłym roku WHO obniżyło o 10% poziom akceptowalnego stężenia dobowego (z 50 ug/m3 do 45 ug/m3 powietrza), a średniorocznego o 25% (z 20 ug/m3 na 15 ug/m3 powietrza).
- Pyły zawieszone PM 2,5 zawierają cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra. Określany jest jako pył bardzo drobny (ang. fine particles). Szacuje się, że latem stanowi około 60% pyłu PM10, a w chłodniejszych porach roku ponad 75%. Jego skład stanowią produkty powstałe w procesie spalania, m.in. z domowych kominów oraz ze spalinowych silników wysokoprężnych. Ze względu na swój bardzo drobny rozmiar, może przenikać do krwioobiegu.Jego akceptowalny poziom także został w ubiegłym roku zmieniony przez WHO. I to znacznie, bo aż o 40% w przypadku dopuszczalnego stężenia dobowego (z 25 ug/m3 powietrza do 15 ug/m3 powietrza) oraz o 50% w przypadku dopuszczalnego stężenia średniorocznego (z 10 ug/m3 na 5 ug/m3 powietrza).
- Dwutlenek azotu NO2 to gaz, który bardzo wyraźnie sposoby sygnalizuje, że jest szkodliwy. Ma brunatny kolor i ostry, cholorowany zapach. Jego sztucznymi źródłami jest m.in. transport, energetyka przemysłowa i produkcja sztucznych nawozów. Największa emisja NO2 powodowana jest przez samochody z silnikiem Diesla.WHO w ostatniej aktualizacji wprowadziło normę dobową dla N O2 – 25 ug/m3 powietrza. Naukowcy zaostrzyli też aż o 75 proc. zaostrzyć normę roczną. Ta zamiast 40 ug/m3 wynosi teraz wynosić 10 ug/m3 powietrza.
Jak sprawdzić jakość powietrza?
Stan jakości powietrza stał się ważnym tematem na przestrzeni ostatnich lat. Jednym z najbardziej popularnych i bezpłatnych sposobów na sprawdzenie aktualnych wskaźników jest śledzenie stron internetowych, w tym m.in. aquicn.org prowadzoną przez The World Air Quality Project To wizualna mapa jakości powietrza w czasie rzeczywistym. Jej obsługa jest bardzo prosta – wystarczy przybliżyć na wybrany obszar i kliknąć na wybraną stację. Nie dość, że wyniki oznaczone są kolorami oraz czytelnymi piktogramami, to dostępne są także szczegółowe opisy zawartości poszczególnych składników w powietrzu, a także źródła danych.
Razem możemy więcej
Podobnych stron i projektów jest wiele, a dane dobrze jest sprawdzać i porównywać. Skoro już wiesz, jak sprawdzić jakość powietrza, możesz odetchnąć pełną piersią! Śledź bloga TerGo by dowiedzieć się jeszcze więcej o ochronie klimatu i środowiska. Razem możemy zrobić więcej!
