Działać na rzecz ochrony klimatu i środowiska można na wiele sposobów. Wybór roweru zamiast samochodu, pakowanie zakupów w wielorazowe torby, wybór roślinnych posiłków – to jedno. Równie ważne są dyskusje o tym, jak zmienia się klimat, dlaczego i co można z tym robić. Dzięki temu rosną szanse na to, że w działania zaangażują się kolejne osoby. Im więcej osób działa, tym widoczniejsze są efekty!
A jesteśmy w momencie, w którym muszą zaangażować się wszyscy, by zmiany klimatu zostały załagodzone. Żeby lepiej zrozumieć zjawiska związane z klimatem, a także móc jeszcze skuteczniej docierać z argumentami, warto znać różnice między CO2 a CO2e. To ważne zagadnienia w kontekście uzupełnienia wiedzy o gazach cieplarnianych i ich wpływu na globalne ocieplenie.
Czym są gazy cieplarniane?
Żeby zrozumieć różnice między CO2 i CO2e warto zacząć od zrozumienia istoty gazów cieplarnianych – oba skróty właśnie tego dotyczą. Gazy cieplarniane (GHG, ang. greenhouse gases) to gazy, które przepuszczają większość tzw. promieniowania krótkofalowego docierającego do Ziemi i jednocześnie pochłaniają tzw. promieniowanie długofalowe odbijane przez powierzchnię naszej planety. Dzięki absorpcji promieniowania długofalowego przyczyniają się do powstawania efektu cieplarnianego, czyli podwyższenia temperatury powierzchni Ziemi.
Co ważne – to efekt cieplarniany ma wpływ na klimat naszej planety. Gdyby nie to zjawisko oraz obecność atmosfery, temperatura powierzchni Ziemi wynosiłaby około -20°C, a pokrywa lodowa sięgałaby aż po równik. Tymczasem jest wyższa o 33°C.
I wszystko było w porządku, dopóki skład atmosfery był w równowadze. Teraz, wskutek działalności człowieka ich proporcje są zaburzone. Mówimy więc o antropologicznych emisjach gazów cieplarnianych. Zwiększenie ich udziału w atmosferze nie zmienia ilości docierającego do Ziemi promieniowania krótkofalowego, ale za to utrudnia wypromieniowanie energii w kosmos. W efekcie temperatura rośnie, a z czasem mówimy już o globalnym ociepleniu.
CO2 to nie jedyny gaz cieplarniany
Trudno powiedzieć kiedy dostrzeżono ten problem – jednym z pierwszych wskazywanych materiałów na ten temat jest artykuł Wallace’a Broeckera „Climate Change: Are We on the Brink of a Pronounced Global Warming?” opublikowany w magazynie Science w 1975 roku. Liczne badania, dyskusje i debaty na temat wpływu globalnego ocieplenia na całym świecie doprowadziły ostatecznie do podpisania w 1997 roku Protokołu z Kioto, czyli międzynarodowego porozumienia na rzecz przeciwdziałania zmian klimatu.
W dokumencie tym wyróżniono sześć gazów cieplarnianych: metan (CH4), podtlenek azotu (N2O), wodorofluorowęglowodory (HFC), perfluorowęglowodory (PFC), sześciofluorek siarki (SF6) oraz dwutlenek węgla (CO2). Para wodna, która także jest gazem cieplarnianym, nie została uwzględniona w protokole z Kioto w związku z krótką żywotnością w atmosferze.
Co ma CO2 do CO2e?
Pamiętasz, jak na początku tekstu wspominaliśmy o wycieczce? Jeśli po poprzednich podróżach zostały ci różne waluty – np. dolary, jeny, złote, franki, korony i funty – a następnie przeliczysz je na wartość w euro, to każdy z nich będzie mieć inną wartość. I tak też trochę jest z gazami cieplarnianymi.
Każdy GHG ma różne właściwości, utrzymuje się w atmosferze przez różny czas, a także absorbuje inne ilości ciepła. Stąd dla ilościowej oceny wpływu danego gazu na efekt cieplarniany opracowany został współczynnik globalnego ocieplenia, w języku polskim nazywany także potencjałem tworzenia efektu cieplarnianego (ang. global warming potential, GWP).
Wartości GWP dla wybranych substancji (według IPCC 2007 IPCC Fourth Assessment Report (AR4) by Working Group 1 (WG1) and Chapter 2 of that report (Changes in Atmospheric Constituents and in Radiative Forcing)
Współczynnik globalnego ocieplenia porównuje więc ilość ciepła zatrzymanego przez kilogram określonego gazu do ilości ciepła zatrzymanego przez podobną masę dwutlenku węgla (dlatego CO2 wynosi 1). GWP jest obliczany dla określonego horyzontu czasowego. To najczęściej 20, 100 lub 500 lat. Zwyczajowo przyjęty horyzont czasowy to sto lat. Współczynnik globalnego ocieplenia wyraża się jako ekwiwalent dwutlenku węgla (CO2e).
Równoważnik emisji dwutlenku węgla – CO2e – to tym samym uniwersalna jednostka pomiaru emisji gazów cieplarnianych, która odzwierciedla ich różny współczynnik globalnego ocieplenia. CO2e oznacza więc ilość CO2, która miałaby równoważny wpływ na globalne ocieplenie.
Upraszczając: każdy z gazów cieplarnianych jest przeliczany na CO2e poprzez pomnożenie jego emisji przez współczynnik określający potencjał tworzenia efektu cieplarnianego. Przykładowo: 1 tona emisji metanu wyraża się jako 25 ton emisji CO2e. Jedna tona wyemitowanego podtlenku azotu to prawie 300 ton CO2e. I tak dalej.
CO2e pozwala tym samym szerzej spojrzeć na emisje gazów cieplarnianych związane z działalnością człowieka. Ułatwia bowiem nie tylko zsumowanie emisji dwutlenku węgla (którego emitowanego jest najwięcej, bo obejmuje 80% emisji wszystkich gazów cieplarnianych), ale także pozostałych GHG. Jest więc dokładniejszą i bardziej szczegółową metodą określania śladu węglowego.
Dowiedz się więcej z TerGo!
Już wiesz, jakie są różnice między CO2 i CO2e! Jeśli interesujesz się zagadnieniami związanymi z ochroną klimatu i środowiska, szukasz naukowej wiedzy podanej w przystępny sposób – czytaj bloga TerGo. Jeśli nurtują cię jakieś zagadnienia lub masz pytania związane z globalnym ociepleniem lub zmianą klimatu, napisz do nas wiadomość na Facebooku lub Instagramie!
