Rola gazów cieplarnianych (np. metanu) w atmosferze bywa często porównywana do dachu szklarni. Światło słoneczne dostaje się do środka przez szklany dach, a kiedy promieniowanie zostaje wchłonięte, gleba i rośliny się ogrzewają. Te z kolei emitują promieniowanie cieplne, jednak szklany dach nie przepuszcza całego ciepła na zewnątrz.
To oczywiście spore uproszczenie definicji efektu cieplarnianego. Mówiąc inaczej, Ziemia absorbuje padające na nią krótkofalowe promieniowanie słoneczne. To zamienia się na energię cieplną, ogrzewając jej powierzchnię. Następnie planeta emituje promieniowanie długofalowe, a to ucieka w przestrzeń kosmiczną przez atmosferę. System jest w równowadze, gdy strumień padającej energii równa się strumieniowi energii opuszczającej. Dzięki temu możemy wyliczyć, że w przypadku braku atmosfery średnia temperatura dla naszej półkuli wynosiłaby około -18 stopni Celsjusza. Tymczasem średnia temperatura w skali globalnej wynosi około 14,5°C. Oznacza to, że różnica między temperaturą efektywną bez atmosfery a faktyczną wynosi w przybliżeniu 33°C. To właśnie jest miarą naturalnego efektu cieplarnianego.
Globalne ocieplenie wynika natomiast z tego, że w wyniku działalności człowieka zmienił się skład atmosfery. Zwiększanie udziału gazów cieplarnianych nie zmienia ilości docierającego do powierzchni Ziemi promieniowania słonecznego, utrudnia za to ucieczkę w kosmos promieniowania podczerwonego emitowanego przez powierzchnię naszej planety.
Gazy cieplarniane: metan bardziej szkodliwy, ale…
Metan (CH4) – pod względem wpływu na klimat – jest drugim istotnym gazem cieplarnianym. To dlatego, że jest w stanie pochłaniać promieniowanie cieplne aż 25 razy bardziej niż dwutlenek węgla (CO2). Jednak ich cykl życia bardzo się różni. Metan pozostaje w atmosferze przez około 12 lat, a CO2 ponad sto.
Można więc powiedzieć, że o ile z jednej strony metan jest szkodliwy dla klimatu, to z drugiej – dzięki zdecydowanym działaniom możemy się go szybko pozbyć. To ważne w kontekście globalnych starań o łagodzenie globalnego ocieplenia.
Aktualna tendencja jest jednak taka, że jest tego gazu coraz więcej. Jak podała na początku kwietnia Narodowa Administracja Oceaniczna i Atmosferyczna, w 2021 ilość metanu atmosferycznego osiągnęła rekordowy poziom. Jak czytamy w komunikacie, wzrost metanu atmosferycznego w ubiegłym roku wynosił 17 części na miliard, co jest największą ilością tego gazu cieplarnianego zarejestrowaną od czasu rozpoczęcia systematycznych pomiarów w 1983 roku. Skąd więc się bierze i gdzie szukać możliwości redukcji jego emisji?
Metan: skąd biorą się emisje
W sposób naturalny powstaje w procesie beztlenowego rozkładu materii organicznej w mokradłach i jeziorach. Jest również produkowany w innych procesach biologicznych: w glebach, żołądkach przeżuwaczy oraz w gniazdach zbudowanych i zamieszkiwanych przez termity. Jest też głównym składnikiem gazu ziemnego i biometanu, czyli gazu z odpadów rolniczych. Duże ilości CH4 są także uwalniane podczas wydobywania ropy naftowej i węgla. Metan pochodzi również ze strumieni odpadów, zwłaszcza z wysypisk śmieci na wolnym powietrzu.
Wskazanie konkretnych źródeł odpowiedzialnych za zmiany w rocznym wzroście ilości metanu jest skomplikowane. Dobra wiadomość jest taka, że przemysłowe źródła metanu są całkiem łatwe do zlokalizowania i kontrolowania przy użyciu obecnej technologii. Dane Komisji Europejskiej wskazują, że antropogeniczne emisje metanu stanowią około 60 proc. całego gazu znajdującego się w atmosferze. Jak podają, w UE 53 proc. tego rodzaju emisji pochodzi z rolnictwa, 26 proc. – z odpadów, a 19 proc. – z energetyki.
Porozumienie na rzecz ograniczenia emisji
Redukcja antropologicznych emisji metanu to wyzwanie, do którego podjęcia zobowiązało się już ponad 111 państw. W trakcie konferencji COP26 kilkadziesiąt krajów dołączyło do zainicjowanego przez USA i EU zobowiązania ws. emisji metanu (Global Methane Pledge). Celem jest redukcję uwalniania tego gazu o co najmniej 30% do 2030 roku przez innowacje technologiczne oraz zachęty i partnerstwa z rolnikami.
Do porozumienia dołączyły między innymi Portugalia, Malezja, Kuwejt, Dania, Kanada i Estonia. Wśród sygnatariuszy nie znalazła się natomiast m.in. Polska.
Redukuj emisje z TerGo
Jeśli chcesz wiedzieć, jak możesz na co dzień pomagać planecie, dołącz do społeczności TerGo. Na blogu publikujemy sprawdzone i skuteczne proekologiczne wskazówki, które można wprowadzić życiu. Poznasz bliżej m.in. o upcyckling i zero waste, zasady segregowania elektrośmieci i wiele, wiele więcej!
