1.     Wprowadzenie

Zmiany klimatu to globalny problem spowodowany zwiększonym poziomem emisji gazów cieplarnianych. Emisje te przybrały na sile po połowie ubiegłego wieku, wraz z pierwszą rewolucją przemysłową i wprowadzeniem do ogólnego obiegu silników spalinowych. Za zmiany na całym świecie odpowiada ludzkość, która zaburzyła naturalną równowagę wszystkich ekosystemów, wprowadzając do atmosfery dwutlenek węgla i jego ekwiwalenty. Jesteśmy odpowiedzialni za te zmiany, musimy więc wziąć odpowiedzialność także za ich zatrzymanie i ograniczenie naszego negatywnego wpływu na środowisko, zanim będzie za późno.

Organizacja Narodów Zjednoczonych ratyfikowała wiele dokumentów, które mają na celu ochronę klimatu. Wśród najważniejszych należy wymienić Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz Protokół z Kioto podpisane w roku 1992, a także Porozumienie paryskie z roku 2015. Te dokumenty jednoznacznie rozstrzygają, że świat musi wziąć odpowiedzialność za ograniczenie emisji gazów cieplarnianych zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Co ważne, wskazano również konieczność objęcia ograniczeniami sektora prywatnego, jako w równie wysokim stopniu przyczyniającego się do globalnego ocieplenia. Na tym poziomie w dokumentach nie zostały jednak ujęte osoby prywatne, chociaż to one są ostatecznie w dużej mierze konsumentami większości produktów i usług.

W toku międzynarodowych działań pojawił się także termin „neutralność węglowa”, który ma za zadanie zachęcić ludzi do ograniczania ich emisji oraz wspierać ich w wyborach tych produktów, które sprzedawane są z oznaczeniami wskazującymi na zerowy poziom emisji CO₂ pozostawionych w cyklu życia danego produktu. W dzisiejszych czasach znacząco rośnie liczba organizacji i podmiotów neutralnych węglowo oraz wspierających aktywną ochronę klimatu na Ziemi. Te organizacje dostrzegają wagę neutralności węglowej i jej znaczenie w firmowej strategii CSR, więc starają się do niej dążyć, działając tym samym przeciwko globalnym zmianom klimatycznym. Coraz częściej klienci prywatni i biznesowi wybierają produkty i usługi zapewniane przez działających świadomie i odpowiedzialnie dostawców.

Niniejsza analiza podejmuje się badaniem roli biznesu w ograniczaniu emisji CO₂ w celu osiągnięcia neutralności węglowej i zerowego poziomu emisji CO₂. TerGo już wkrótce będzie zapewniać rozwiązania w aplikacji mobilnej. W tym momencie TerGo oferuje usługi, które pomagają wszelkim podmiotom (organizacjom, firmom i osobom prywatnym) osiągnąć cele zawarte w planach ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Wszystkie podmioty dążące do neutralności węglowej mogą skorzystać z tych usług. Proces rozpoczyna się od obliczenia i monitorowania śladu CO₂ podmiotu, dopiero potem można ustalić strategię kompensacji CO₂ i osiągnięcia neutralności węglowej. Wszystkie emisje, które na drodze analizy zostały określone jako możliwe do zredukowania, wspólnie z TerGo można ograniczyć, wdrażając opłacalne i efektywne programy. Pozostałe emisje, których nie udało się zredukować, można skompensować – TerGo zapewnia szeroki wachlarz projektów kompensacyjnych na całym świecie, dzięki którym oferuje wysokiej jakości kredyty węglowe do skompensowania niemożliwych do uniknięcia emisji CO₂. Co więcej, TerGo wspomaga także swoich klientów w budowaniu wizerunku ekologicznej marki, oferując strategie marketingowe i komunikacyjne do promowania działań podjętych dla klimatu.

2.     Neutralność węglowa

Termin „neutralność węglowa” odnosi się do skompensowania wszystkich emisji CO₂, które powstały w wyniku działalności osoby bądź organizacji na przestrzeni określonego czasu (dnia, tygodnia, miesiąca lub roku). Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) tłumaczy ten termin jako balans pomiędzy CO₂ wyemitowanym w wyniku działalności człowieka atmosfery oraz przechwyconym z niej w określonym czasie. Dzięki różnym procesom organizacje i osoby prywatne mogą osiągnąć neutralność węglową, neutralizując swoje emisje CO₂. Komisja europejska definiuje neutralność klimatyczną jako balans pomiędzy ilością CO₂ wyemitowanego do atmosfery i przechwyconego z niej. Jeśli ten balans wynosi zero, możemy mówić o zerowych emisjach netto, ergo o neutralności klimatycznej.

Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu podjęła w 2015 roku inicjatywę o nazwie Climate Neutral Now. Ma ona na celu zwiększenie aktywności w dziedzinie ochrony klimatu przez zaangażowanie różnych podmiotów, takich jak samorządy lokalne, firmy, organizacje i osoby prywatne w promowanie i dobrowolne korzystanie z rynku kredytów węglowych. Inicjatywa wspiera te pomioty i zachęca je do jak najszybszego działania celem osiągnięcia neutralności węglowej na świecie do roku 2050, zgodnie z Porozumieniem paryskim. Osiągnięcie tego celu będzie równać się z ograniczeniem globalnego ocieplenia do 1,5 stopnia Celsjusza, co umożliwi ludzkości uniknięcie najgorszych zmian klimatycznych.

3.     Zerowa emisja CO₂

Ten termin odnosi się do uzyskania zerowego wyniku emisji CO₂ poprzez maksymalne zredukowanie emisji CO₂ u źródła oraz stosowanie insettingu lub kompensowanie pozostałych emisji CO₂, których nie udało się zredukować. IPCC definiuje ten termin jako wyrównanie emisji gazów cieplarnianych wynikających z działalności człowieka dzięki zaplanowanym redukcjom w określonym czasie. Ta definicja jest jednak bardzo szeroka.

Termin zerowa emisja CO₂ może również odnosić się do zredukowania do zera emisji gazów cieplarnianych powstających u źródła, we wszystkich zakresach (1, 2 i 3).

4.     Jak osiągnąć neutralność węglową?

Istnieje wiele sposobów na ograniczenie emisji oraz osiągnięcie neutralności węglowej poprzez kompensację emisji powstających w jednym sektorze dzięki ograniczaniu ich w innym miejscu. Ten cel można osiągnąć, inwestując w źródła energii odnawialnej, zwiększając wydajność energetyczną lub inwestując w czyste technologie o niskim śladzie węglowym i projekty leśne, które opierają się na sekwestracji CO­₂. Jednym z systemów kompensacji CO₂ jest Unijny system handlu uprawnieniami do emisji CO₂ (ang. European Union Emissions Trading System, EU ETS).

Pierwszym krokiem do uzyskania neutralności węglowej przez osobę indywidualną, organizację, produkt lub usługę jest określenie emisji gazów cieplarnianych emitowanych do atmosfery. Te emisje nazywamy również śladem węglowym, czyli ilością CO₂e (równoważników dwutlenku węgla) ze wszystkich źródeł. CO₂e odnosi się do wszystkich gazów cieplarnianych i jako jednostka opisuje je, odnosząc je do dwutlenku węgla i jego wpływu na ocieplenie klimatu. Standardy dotyczące emisji CO₂ dzielą źródła emisji na 3 zakresy:

– Zakres 1: powiązany z bezpośrednimi emisjami działalności związanej ze spalaniem paliw, korzystaniem z urządzeń chłodzących oraz posiadanej floty pojazgów

– Zakres 2: odnosi się do pośrednich emisji wynikających z działań powiązanych ze zużyciem energii, korzystaniem z urządzeń grzewczych

– Zakres 3: odnosi się do wszystkich pośrednich źródeł emisji, związanych z działalnością. Emisje z zakresu 3 pochodzą z zasobów, które nie stanowią własności ani nie są kontrolowane przez daną organizację, ale na które organizacja ma pośredni wpływ w swoim łańcuchu wartości. Emisje z zakresu 3 obejmują wszystkie źródła poza tymi, które obejmują zakresy 1 i 2. Często emisje z zakresu 3, określane jako emisje łańcucha wartości, stanowią większość całościowych emisji gazów cieplarnianych organizacji. Z tego względu istnieją duże możliwości ograniczenia emisji wynikających z tego zakresu, ponieważ dana organizacja może mieć wpływ na swoich dostawców, na przykład poprzez wybranie tych dostawców usług, którzy działają z minimalnym lub zerowym śladem węglowym.

Zakres 3 sprawia również problemy wielu firmom i organizacjom, szczególnie w przypadku śladu węglowego produktów, emisji związanych z wydobyciem, produkcją i dystrybucją (ang. upstream/downstream emissions) oraz utylizacją produktu po zakończeniu jego użytkowania. Wynika to z trudności w określeniu wszystkich elementów łańcucha dostaw związanych z cyklem życia danego produktu oraz problemów w kontrolowaniu tych emisji, które wykraczają poza kontrolę firmy lub organizacji.

Podział na emisje z zakresu 1, 2 i 3 ilustruje poniższa grafika.

Podział emisji zgodnie z protokołem gazów cieplarnianych

Źródło: WRI/WBCSD Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard

5.     Rozwiązania TerGo umożliwiające osiągnięcie neutralności węglowej oraz zerowej sumy emisji CO₂

Konsumencka gotowość do płacenia (ang. willingness to pay, WTP) za produkty neutralne węglowo pozostaje nieznana. Istnieje co prawda obszerna literatura na temat preferencji konsumentów oraz WTP za różne etykiety odnoszące się do stosowania zasad zrównoważonego rozwoju, ale etykiety informujące o neutralności węglowej pojawiły się stosunkowo niedawno. Na szczęście informacje związane z wpływem danego produktu lub usługi na ocieplenie klimatu zamieszczane są na produktach coraz częściej. Przeprowadzonych zostało już kilka badań związanych z certyfikacją produktów neutralnych węglowo (Canavari i Coderoni, 2020). Dostarczyły one niejednoznacznych wyników, zwracając uwagę na trudności, jakie napotykają konsumenci przy interpretacji i zrozumieniu różnych etykiet odnoszących się do wpływu produktu/usługi na zmiany klimatyczne (Gadema i Oglethorpe, 2011; Grunert et al., 2014; Vanclay et al., 2011).

TerGo zapewnia szeroki wachlarz rozwiązań dla osób indywidualnych, firm oraz organizacji w zakresie obliczania wpływu na zmiany klimatyczne oraz szacowania emisji gazów cieplarnianych. Eksperci TerGo określają główne źródła emisji CO₂, planują redukcje emisji oraz zapewniają narzędzia do redukowania emisji u źródła (aplikacja TerGo). Co więcej, aplikacja zapewnia możliwości zarabiania kredytów węglowych TER (ang. True Emission Reduction) dzięki ograniczaniu emisji oraz podejmowaniu decyzji dobrych dla środowiska, przykładowo podróżowanie autobusem zamiast samochodem, zakup produktów neutralnych węglowo, oszczędzanie energii i podejmowanie innych działań, które skutkują obniżeniem śladu węglowego.

TERy można następnie sprzedać firmom, organizacjom lub innym osobom prywatnym, które muszą skompensować swoje emisje na drodze do neutralności węglowej. Środki ze sprzedaży zostaną przekazane twórcy TERów (użytkownikowi) w aplikacji. TerGo zapewnia również inne rozwiązania dla rozmaitych podmiotów służące do skompensowania emisji CO₂ za pomocą kredytów węglowych pochodzących z projektów leśnych w Belize. W ramach tego projektu powstają kredyty węglowe VER (ang. Voluntary Emission Reduction). Projekt leśny w Belize polega na zalesianiu terenów pouprawowych poddanych nadmiernej wycince drzew.

Usługi i rozwiązania proponowane przez TerGo zwiększają świadomość, tym samym promując trendy korzystania z produktów i usług  neutralnych węglowo. Zapewniają one także narzędzia rynkowe do redukcji emisji gazów cieplarnianych i ochrony środowiska poprzez umożliwianie zarabiania kredytów węglowych TER przez osoby kupujące produkty neutralne węglowo zamiast zwykłych.

TerGo pomaga również w zaplanowaniu i wdrożeniu insettingu, czyli modelu kompensacji CO₂ opartego na łańcuchu wartości firmy lub organizacji. Jest to najefektywniejsza forma redukowania emisji. Firmy bazujące na insettingu włączają praktyki zrównoważonego rozwoju w swoje działania, tym samym obniżając swój ślad CO₂. Insetting polega na zharmonizowaniu działań firmy z rytmem natury wewnątrz struktur jej działania – z TerGo możesz zaplanować zarówno strategie insettingu, jak i kompensacji dla swojej firmy.

6.     Podsumowanie

Wiele rozwiązań na ograniczanie emisji gazów cieplarnianych mogą wprowadzać już osoby prywatne dzięki swoim decyzjom i codziennym zachowaniom. Jeśli zmienimy swoje zachowanie i np. będziemy częściej przemieszczać się autobusem zamiast samochodem, nie tylko oszczędzimy pieniądze, ale także zmniejszymy zużycie paliwa, zwiększając jednocześnie swój pozytywny wpływ na środowisko poprzez unikanie emisji CO₂ wynikających ze spalania paliw kopalnych. Różnica pomiędzy podróżą autem napędzanym benzyną lub olejem napędowym a autobusem zasilanym w sposób ekologiczny jest ogromna: ślad CO₂ każdego pasażera takiego autobusu jest nieporównalnie mniejszy niż ślad CO₂ osoby podróżującej samotnie autem. Użytkownicy TerGo, podróżując autobusem, nie tylko oszczędzą pieniądze, ale także zarobią TERy w aplikacji – jest to bonus za zmianę zachowań na ekologiczniejsze.

Osoby, które zdecydują się na zmianę zachowań na przyjaźniejsze środowisku, będą mogły dzięki TerGo poznać dokładnie swój pozytywny wpływ na atmosferę. Liczba zarobionych TERów odzwierciedla bowiem liczbę zaoszczędzonych kilogramów CO₂. Przykładowo osoba, która 10 kilometrów pokona autobusem zamiast autem, oszczędzi 2,594 kg CO₂. Dokładnie taka sama liczba TERów zostanie zapisana na jej koncie: 2,549 TERa.

Kolejny przykład to zakupy: jeśli zamiast np. zwykłego napoju użytkownik wybierze napój neutralny węglowo, na jego koncie również zapisane zostaną TERy w liczbie adekwatnej do zaoszczędzonej emisji CO₂ w porównaniu do standardowych zakupów. Ten mechanizm wspiera i promuje nie tylko indywidualne decyzje konsumenckie, ale również stwarza pozytywny trend na rynku, pomagając producentom, którzy dążą do neutralności węglowej.

TerGo wierzy, że to człowiek jako jednostka stanowi podstawę, na której można budować globalną zmianę. Każdy z nas z osobna oraz razem jako społeczność przyczyniamy się do redukcji gazów cieplarnianych na skalę światową.

7.     Źródła:

Canavari and Coderoni, 2020, Consumer stated preferences for dairy products with carbon footprint labels in Italy, Agric. Food Econ., 8 (2020), pp. 1-16, 10.1186/s40100-019-0149-1

Gadema and Oglethorpe, 2011, The use and usefulness of carbon labelling food: a policy perspective from a survey of UK supermarket shoppers, Food Pol., 36 (2011), pp. 815-822, 10.1016/j.foodpol.2011.08.001

IPCC, 2018: Annex I: Glossary [Matthews, J.B.R. (ed.)]. In: Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, and T. Waterfield (eds.)]. In Press

J.K. Vanclay, J. Shortiss, S. Aulsebrook, A.M. Gillespie, B.C. Howell, 2011, Customer response to carbon labelling of groceries, J. Consum. Pol., 34 (2011), pp. 153-160

K.G. Grunert, S. Hieke, J. Wills, 2014, Sustainability labels on food products: consumer motivation, understanding and use Food Pol., 44 (2014), pp. 177-189, 10.1016/j.foodpol.2013.12.001

News European Parliament, 2019, What is carbon neutrality and how can it be achieved by 2050?, https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/society/20190926STO62270/what-is-carbon-neutrality-and-how-can-it-be-achieved-by-2050

UNFCCC, 1992, Kyoto Protocol,  https://unfccc.int/resource/docs/publications/08_unfccc_kp_ref_manual.pdf

UNFCCC, 2015, Paris Agreement, https://unfccc.int/sites/default/files/english_paris_agreement.pdf

UNFCCC, 2015: Climate Neutral Now, https://unfccc.int/climate-action/climate-neutral-now. Accessed: Sep, 2021.

WRI/WBCSD Corporate Value Chain (Scope 3) Accounting and Reporting Standard (pdf), https://ghgprotocol.org/sites/default/files/standards/Corporate-Value-Chain-Accounting-Reporing-Standard_041613_2.pdf