Badania wskazują, że aktualnie za 1/3 globalnych emisji gazów cieplarnianych odpowiada system żywnościowy, czyli cały proces produkcji żywności: od powiązanych zasobów, po konsumpcję. To sporo, bo mniej więcej 10 gigaton CO2 emitowanych do atmosfery. I trzeba wziąć pod uwagę fakt, że 1/3 tej żywności jest marnowana. Z drugiej strony – warto spojrzeć na zakupy, odżywianie i przygotowywanie posiłków jako potężny potencjał do redukcji CO2, co jest kluczowe w kontekście łagodzenia zmian klimatu.
I tak jak z czasem w społecznej świadomości zapisało się, co dla poprawy zdrowia wybierać zamiast wysokoprzetworzonej żywności, to samo czeka nas w kontekście tego, co jest mniej emisyjne. To niezbędne, bo liczba ludności na świecie będzie rosła. Szacuje się, że do 2050 roku będzie nas nawet 10 miliardów,. To o dwa miliardy więcej niż dziś. Zmiany w sposobie myślenia o odżywianiu czekają zatem wszystkich. Brzmi może poważnie, ale szczęście – może być to łatwe i smaczne. Wystarczy na początek dać temu szansę! Jednym ze wskazywanych rozwiązań jest dieta przyjazna planecie.
Dieta przyjazna planecie – z czym to się je?
Termin „dieta przyjazna planecie” pojawił się w publicznej dyskusji 2019 roku, dzięki publikacji naukowej przygotowanej przez międzynarodowy zespół badaczy Komisji EAT-Lancet „Żywność w antropocenie: Komisja EAT-Lancet ds. zdrowego żywienia bazującego na zrównoważonych systemach żywnościowych”. W raporcie czytamy, że tego rodzaju dieta powinna składać w połowie z warzyw i owoców, a w połowie z produktów pełnoziarnistych oraz białek pochodzenia roślinnego, nienasyconych tłuszczów roślinnych i opcjonalnie ze skromnych ilości białka pochodzenia zwierzęcego.
Sezonowość i lokalność jest bowiem bardzo ważnym punktem wyjścia w myśleniu o diecie przyjaznej planecie. Po pierwsze, znaczenie ma dostępność i wartości odżywcze produktów dostępnych w różnych porach roku, w różnych miejscach. Im krótsza podróż żywności od producenta na talerz, tym niższy ślad węglowy w transporcie. Co więcej, takim wyborem wspieramy lokalną gospodarkę i rolników.
W miarę możliwości warto zwracać uwagę na to, czy wybierana przez nas żywność ma weryfikowalny certyfikat ekologiczny. Owszem, będzie to droższe – ale takie oznakowanie świadczy nie tylko o wysokiej jakości produktu, ale także dbałości o środowisko naturalne w miejscu produkcji, m.in. poprzez stosowanie nawozów naturalnych zamiast syntetycznych. Szczególnie warto zwracać na to uwagę przy wyborze mięsa. Zdecydowanie lepiej dla planety będzie rzadszy wybór mięsa, ale pochodzącego z gospodarstwa przestrzegającego wyśrubowanych norm ekologicznych.
Kiedy został opublikowany raport Komisji EAT-Lancet, TerGo jeszcze kiełkowało jako pomysł. Dlatego dziś po prostu dodamy od siebie do tego punktu nasze trzy grosze. Warto na półkach sklepowych oznaczeń TerGo Carbon Neutral Certified. Takie produkty są całkowicie neutralne węglowo! Dla każdego artykuły wyliczamy wartość emisji CO2, a także liczbę kredytów węglowych TER niezbędną do zrównoważenia śladu węglowego w danym roku. Produkt otrzymuje akredytację neutralności węglowej, gdy odpowiednia ilość TERów zostanie zakupiona i wykorzystana.
Dieta przyjazna planecie: przykładowe produkty
Co ważne, menu diety planetarnej będzie różnić się od siebie w zależności od tego, gdzie i o jakiej porze roku jesteśmy. Co innego będzie bowiem sezonowe i lokalne w różnych miejscach globu. Przy okazji ostatniego Światowego Forum Ekonomicznego opublikowano artykuł dotyczący właśnie żywności przyjaznej planecie. Łącznie wymienianych jest siedem produktów. Szukając smacznych inspiracji, warto także zajrzeć do raportu WWF i Knorr „Future 50 Foods: 50 produktów żywnościowych dla zdrowszych ludzi i zdrowszej planety”. W obu opracowaniach uwzględnione zostało m.in. tych siedem produktów.
- Algi
Algi mają ogromne znaczenie dla planety, bo mają olbrzymi wkład w produkcję tlenu i absorpcji CO2, więc ich zrównoważona uprawa będzie mieć pozytywny wpływ na klimat. Ponadto dzięki kwasom tłuszczowym oraz wysokiej zawartości witamin i przeciwutleniaczy, są także bardzo zdrowe. Można je dodawać do dań, a także suszyć i rozdrabniać, by uzyskać przyprawy. - Soczewica
Kuzynka grochu wymaga do uprawy niewielkiej ilości wody, a jej ślad węglowy jest około 43 razy mniejszy niż w przypadku wołowiny. Soczewica ma dziesiątki odmian, z których każda ma nieco inny smak, od pieprznego po słodki. Soczewica jest bogata w białko, błonnik i węglowodany. - Fonio
Mieszkańcy Bambara z Mali mają rzekomo powiedzenie, że „fonio nigdy nie przynosi wstydu kucharzowi”, ponieważ jest tak łatwe w przygotowaniu i może być używane w potrawach, które zastępuje każde inne zboże. Przede wszystkim jest odporne na suszę i może rosnąć w glebie piaszczystej lub kwaśnych glebach. Jego korzenie pomagają zabezpieczyć wierzchnią warstwę gleby, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się pustyń. - Okra
To jedno z najbardziej odpornych na upały i susze warzyw na świecie. Zawiera przeciwutleniacze, w tym beta-karoten i luteinę, dzięki czemu są dobre dla zdrowia. Okrę można gotować na parze, smażyć lub grillować, dobrze łączy się z pikantnymi przyprawami. - Moringa
Zwana jest drzewem chrzanowym lub… długowieczności. Zawiera witaminy A, B i C, wapń, żelazo i aminokwasy, a liście są obfite i pożywne przez cały rok. Można ją dodawać do herbaty, smażyć jak przekąskę, dodawać do smoothie, curry i wypieków. Moringa jest odporna na suszę, rośnie szybko, a w trakcie tego procesu tworzy naturalny parawan, który pomaga zapobiegać erozji gleby. - Szpinak
Rośnie szybko także w chłodniejszych regionach, może być uprawiany przez cały rok. Jest szczególnie bogaty w witaminy A, C i K, B, zawiera także żelazo oraz inne minerały i fitoskładniki. Liście szpinaku można gotować na parze, smażyć, a także dodawać do curry, zup, dań z makaronów i gulaszów. - Grzyby
Na świecie jest ponad 2000 jadalnych odmian grzybów. Mają doceniane walory smakowe i odżywcze, są bowiem bogate w witaminy z grupy B, D, biało oraz błonnik. Mogą rosnąć tak, gdzie nic innego nie wyrośnie – w tym m.in. na produktach ubocznych uzyskanych z innych upraw. Ich tekstura i smak umami sprawiają, że są smacznym dodatkiem i mogą świetnie sprawdzać się jako substytut mięsa.
Dieta planetarna – tak jak lubisz!
Powodów, dla których decydujemy się na bardziej świadome odżywianie, jest mnóstwo – od chęci poprawienia zdrowia, utrzymania dobrej kondycji, przez troskę o bliskich. I wydawałoby się, że myślenie o planecie, ludzkości i kolejnych pokoleniach to za dużo podczas zakupów, to w rzeczywistości bardzo proste. Wystarczy spróbować kilka, może kilkanaście razy, a z czasem wejdzie to w nawyk!
Mnogość produktów spożywczych przyjaznych planecie powoduje, że każdego dnia mogą czekać cię różnorodne, smaczne i dobre dla planety posiłki. Jeśli chcesz poznać więcej sposobów na to, jak dbać i planetę i środowisko, czytaj bloga TerGo. Znajdziesz tu praktyczne i sprawdzone wskazówki! Razem możemy więcej!
