Wydawałoby się, że jest jej pod dostatkiem. W końcu jest na wyciągnięcie ręki – wystarczy odkręcić kran, a poleje się strumieniem. Sklepowe, póki uginają się od jej ciężaru. To woda. Jednak to jeszcze nie oznacza, że w innych rejonach świata jej nie brakuje. Północne Włochy zmagają się właśnie z największą od 70 lat suszą. W 125 miastach zaapelowano o racjonowanie wody pitnej. W Polsce stan suszy obejmuje 68% powierzchni kraju i w związku z tym w wielu regionach apelowano o ograniczenie jej zużycia. Nawet południowa Norwegia, która wydawałaby się obfita w wodę, w tym roku odnotowała spadek poziomu wód do bardzo niskiego poziomu. Warto o tym wspomnieć, chociażby dlatego, że rejon ten jest przecież zasilany przez hydroelektrownie.
Dlatego potrzebna jest powszechna wiedza o tym, z czego wynika susza na świecie i jak każdy z nas może jej zapobiegać!
Susza na świecie ma wiele odsłon
W skrócie: susza to zauważalny brak wody, który powoduje szkody w środowisku naturalnym i w gospodarce, a także niesie zagrożenie dla ludności. To zjawisko, które cechuje czasowość i przestrzenność. Susza różni się od innych naturalnych zagrożeń tym, że postępuje powoli. Początkowo może być maskowana przez szereg innych czynników, dlatego może być mylona z innymi zjawiskami. Jest ona procesem ciągłym i przechodzącym w kolejne fazy. Za wytycznymi World Meteorological Organization (WMO) suszę dzieli się na kilka kategorii:
- Susza meteorologiczna, która odnosi się do warunków normalnych konkretnego miejsca. Występuje wtedy, gdy odnotowywane opady są poniżej średniej wieloletniej lub nie występują zupełnie.
- Susza rolnicza, zwana także suszą glebową. To okres, w którym wilgotność gleby nie zaspokaja potrzeb roślin. Warunkiem jest więc wystąpienie zmian w roślinności, w tym m.in. wystąpienie objawów stresu wodnego, ograniczenia plonowania oraz spadków w biomasie. Etap ten widać bezpośrednio jako straty w produkcji rolnej i leśnej.
- Susza hydrologiczna. Mówimy o niej wtedy, gdy ilość wody w rzekach i jeziorach spada poniżej średniej wartości z wielolecia. Ten rodzaj suszy dotyczy wód powierzchniowych i jest trzecim stadium tego zjawiska.
- Susza hydrogeologiczna występuje wtedy, gdy zasoby wód podziemnych są długotrwale obniżone. Objawia się to m.in. jako degradacja gruntów i wysychaniem studni oraz fizycznym brakiem wody, który znacząco wpływa na życie ludzkie. Bywa także określana jako susza ekonomiczno-społeczna.
Już po tym podziale widać, że susza to proces, który postępuje. Susza atmosferyczna, czyli brak opadów w określonym czasie i na określonym obszarze może spowodować suszę hydrologiczną. Przedłużający się okres bezopadowy — przy jednocześnie wysokim parowaniu — powoduje natomiast ubytek wody w strefie napowietrzenia (między powierzchnią topograficzną a swobodnym zwierciadłem wód podziemnych). To prowadzi w kolejną fazę, czyli suszę glebową. Brak wilgoci w warstwie korzeniowej doprowadza do więdnięcia roślin, co w konsekwencji powoduje straty w rolnictwie. Postępująca susza prowadzi do niżówek, czyli obniżenia się poziomu wód powierzchniowych i stopniowym ubywaniu wód gruntowych. Kiedy zacznie ich brakować, skutki będą odczuwalne w społeczeństwie.
Dlaczego występuje susza na świecie?
Czyli już wiemy, że susza jest okresem braku zauważalnego wody przez określony czas i na określonej przestrzeni. Ten zauważalny brak wody związany jest nie tylko z brakiem opadów, ale także… z rosnącą temperaturą. Gdy ta wyraźnie wzrasta, nawet gdy ilość opadów charakterystycznych dla danego obszaru się nie zmienia, to wilgotność powietrza spada. Woda szybciej paruje – szybciej wyschnie pranie, szybciej wyschniemy po wyjściu z jeziora, ale także wyschnie bagno i staw. Kiedy pada tyle samo, ale wyparowuje więcej, bilans wodny jest i tak ujemny. Stąd możemy mieć do czynienia z suszą także wtedy, gdy spadnie deszcz. Nawet bardzo intensywny – zwłaszcza na terenach zurbanizowanych, gdzie woda nie wsiąknie, a spłynie do kanalizacji.
Wszyscy mamy wpływ na suszę na świecie
Myśląc o przeciwdziałaniu suszy, warto spojrzeć z szerszej perspektywy. Po pierwsze, ważne jest tworzenie warunków do naturalnej retencji wody i zatrzymywania jej tam, gdzie opadła. Może to być m.in. naturalizacja terenów podmokłych, tworzenie ogrodów deszczowych, odtwarzanie zdegradowanych stawów i oczek wodnych. Warto także wyrobić nawyk oszczędzania wody w codziennym życiu.
Przede wszystkim – „Jeżeli zapamiętasz z tego tekstu tylko jedną rzecz, niech to będzie ta: zmniejszenie emisji CO2, zmniejsza ryzyko suszy” – napisał profesor Toby R. Ault w artykule opublikowanym w magazynie Science. I o tym trzeba pamiętać. Antropogeniczne emisje gazów cieplarnianych mają bowiem bezpośredni wpływ na wzrost temperatury globalnej. I to nie zależnie od tego, gdzie jest ich źródło – dwutlenek węgla wyemitowany w Polsce lub w USA wpływa na zmiany klimatu na całym świecie. Od Arktyki po Antarktydę!
Redukuj ślad węglowy z TerGo
Ta świadomość daje nam wszystkim możliwość załagodzenia zmian klimatu. Nasze codzienne wybory, takie jak jazda rowerem zamiast samochodem, mają znaczenie! Wybór mleka roślinnego zamiast zwierzęcego do śniadania, wybór lokalnych i sezonowych produktów, a nawet kupno spodni z drugiej ręki – to dopiero początek listy działań, które wspierają redukcję śladu węglowego.
Jeśli chcesz wiedzieć, co jeszcze możesz zrobić dla planety, czytaj bloga TerGo!
