Wydawać by się mogło, że czy to butelka, czy siatka – plastik to po prostu plastik. Tymczasem pod tym określeniem kryje się aż kilkadziesiąt różnych rodzajów tworzyw sztucznych. Rozróżnia się je od siebie składem, budową, a także podatnością na dalsze wykorzystanie. Obecnie europejska średnia powtórnego wykorzystania tworzyw sztucznych to około 30%. Ponieważ zapotrzebowanie na plastik jest wciąż ogromne, poziom recyklingu powinien być znacznie większy.
Nie tylko dlatego, że nieprzetworzony plastik może trafić do środowiska jako zalegające śmieci, ale także z tego powodu, że to dobre także dla ochrony klimatu. Szacuje się, że na całym świecie w 2019 roku produkcja i spalanie plastiku spowodowały emisję ponad 850 milionów ton gazów cieplarnianych. Jak podaje Parlament Europejski, do 2050 roku poziom ten może wzrosnąć nawet do blisko 3 miliardów ton. Dzięki recyklingowi można do tego po prostu nie dopuścić.
System kaucyjny się sprawdza
Jednym ze sposobów na zwiększenie poziomu recyklingu jest system kaucyjny (depozytowy). Polega to na tym, że w koszt zakupu np. napoju w plastikowej butelce wliczona jest opłata za opakowanie. Tę można odzyskać po zwróceniu butelki do sklepu. To zwiększa szanse na to, że puste opakowanie zostanie prawidłowo przetworzone.
Brzmi znajomo? System kaucyyjny jednej strony coś, co w Polsce mamy dobrze opanowane. Przyzwyczailiśmy się bowiem do tego, że kaucja nałożona jest na butelki szklane. Tę można odzyskać zwracając opakowanie do sklepu. Związek Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego cytowany przez Dziennik Gazeta Prawna podaje, że system ten ma 90% procentową skuteczność. To nie jest jednak spowodowane tym, że po prostu doceniamy szkło – w krajach, w których został wprowadzony system kaucyjny dla plastikowych opakowań wyniki są z resztą podobne – Finlandia 93%, Litwa 92%, Niemcy 97%, Holandia 95%. Można się więc spodziewać, że w Polsce osiągniemy podobne wyniki.
System kaucyjny dla plastikowych opakowań także w Polsce
Co więcej, jesteśmy do tego wręcz zobowiązani. Państwa w UE w ramach tzw. dyrektywy plastikowej mają w obowiązku osiągnięcie selektywnej zbiórki plastikowych butelek po napojach na poziomie 90% do 2029 roku. To więc najwyższy czas na wdrażanie rozwiązań.
I takie też zostało przygotowane w ostatnim czasie przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Projekt ustawy o systemie kaucyjnym w Polsce został złożony, a konsultacje jego zapisów zakończone zostały 3 marca. Ponieważ złożono ich wiele, na ich opublikowanie trzeba będzie poczekać.
W projekcie ustawy zapisano, że system kaucyjny objąć ma butelki jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego na napoje o pojemności do 3l oraz butelki szklane wielokrotnego użytku na napoje o pojemności do 1,5l. Oznacza to, że nie ujęto w przepisach opakowań aluminiowych. Wszystkie punkty sprzedaży — bez względu na powierzchnię — będą musiały pobierać kaucję sprzedaży napoju, choć na tę chwilę nie zostało jeszcze określone, jak wysoką. Można się spodziewać, że będzie ona nie większa niż w przypadku aktualnej stawki za opakowanie szklane, czyli około 50 groszy.
Co ważne, kaucja ma być zwracana bez konieczności okazania paragonu. To ważne, ponieważ dzięki temu każda butelka będzie miała realną wartość i motywacja do jej oddania do punktu zbiórki będzie większa. Do odbioru butelek mają być zobligowane wszystkie sklepy o powierzchni powyżej 100 mkw. Preferowanym rozwiązaniem na dziś są tzw. butelkomaty, ale rządzący przewidują także możliwość odbioru opakowań przy kasach. Mniejsze sklepy będą mogły dołączyć do systemu dobrowolnie.
Po konsultacjach projekt ustawy zostanie zaopiniowany przez komisje. Rządzący przewidują, że przepisy mogą zacząć obowiązywać już od przyszłego roku. Nie oznacza to jeszcze jednak, że po zabawie sylwestrowej od razu pognamy do butelkomatów – od tego momentu producenci będą mieli 24 miesiące na powołanie operatora, który będzie nadzorował system. Realnie więc system kaucyjny w Polsce powstanie nie wcześniej niż w 2024 roku.
Mniej plastiku z TerGo
Wprowadzenie tego systemu to ważny krok w kierunku ochrony klimatu i środowiska, ale warto pamiętać, że jako klienci mamy znacznie większą siłę oddziaływania. Zamiast napojów w plastikowych butelkach możemy wybierać zabieranie wody we własnych, wielorazowych butelkach. To dopiero oszczędność i reedukacja odpadów!
Śledź bloga TerGo, a poznasz jeszcze więcej sprawdzonych i skutecznych sposobów na proekologiczną codzienność. Razem możemy więcej!
