Dżungle, moczary, lasy, łąki, rafy koralowe. Wszystkie ziemskie ekosystemy wydają się być na pierwszy rzut oka stabilne (zwłaszcza gdy nie ingeruje w nie człowiek). Jednak nie tylko urbanizacja i zanieczyszczenia mogą sprawić, by ich przyszłość stanęła pod znakiem zapytania. Łąki płowieją, a rzeki wysychają z różnych powodów. Co więc wyróżnia silne ekosystemy?
Po bioróżnorodność do puszczy
Często odpowiedzią na to pytanie jest bioróżnorodność. Mówiąc wprost, to rozmaitość form życia. Składają się na nią trzy zasadnicze cechy: różnorodność ekosystemowa, różnorodność gatunkowa oraz różnorodność genetyczna w obrębie tych gatunków.
Pierwsza z nich – różnorodność ekosystemowa – dotyczy różnic, które można zaobserwować w obrębie ekosystemów i między nimi. Różnorodność gatunkowa odnosi się do liczby różnych gatunków występujących na danym obszarze i ich liczebności. Różnorodność genetyczna związana jest natomiast z dostrzegalnymi różnicami między osobnikami danego gatunku. Im większe nasycenie tych cech, tym bioróżnorodność jest większa.
Podbiegniemy więc na chwilę do Puszczy Amazońskiej, która jest najbardziej bioróżnorodnym regionem na naszej planecie. To właśnie tu można zaobserwować wyjątkową złożoność ekosystemów, mieszankę gatunków i ich różnorodność genetyczną. Drzewo – może nawet wzmocnione przez liany – dostarcza owoce, liście i nasiona roślinożercom. Pokusi się na nie np. tapir, który rozniesie nasiona po lesie, pomagając wyrosnąć kolejnym roślinom. Resztkami z jego posiłku zainteresują się insekty, które rozkładając i przetwarzając składniki odżywcze, będą wspierać formowanie żyznych gleb. Na nich wyrosną rośliny. Na przykład z nasion, które później przyniesie nasz znajomy, łakomy tapir. I tak w kółko.
Ekosystemów w Puszczy Amazońskiej jest mnóstwo, a każdy zamieszkujący tam gatunek jest ze sobą połączony i odgrywa określoną rolę. Kiedy dodatkowo w obrębie poszczególnych gromad są widoczne różnice genetyczne, mogą one (a przynajmniej ta bardziej odporna część) lepiej poradzić sobie ze zmianami.
Warto na bioróżnorodność spojrzeć z szerszej perspektywy. W sprawnym ekosystemie organizmy i procesy ekologiczne dostarczają tlen i czystą wodę, wspomagają obieg węgla, wiążą składniki odżywcze. Pozwalają na wzrost roślin, kontrolują szkodniki i choroby. Pomagają zachować równowagę w przyrodzie. Jakby jeszcze komuś było mało – także regulują klimat. Dlatego zachowanie bioróżnorodności jest tak ważne!
Po rozwiązania dla bioróżnorodności do Belize i Polski
Ekosystem Puszczy Amazońskiej jest tak różnorodny i złożony, że jeśli jeden gatunek zniknie, to równowaga wciąż ma duże szanse na utrzymanie. Ale nie każde środowisko jest tak odporne. W końcu wszyscy wiemy, co się stanie, jeśli wyginą pszczoły.
Bioróżnorodność możemy jednak wspierać na wiele sposobów. Przystańmy na chwilę w Belize, gdzie realizujemy agroleśniczy projekt TerGo. Dzięki szerszemu myśleniu o ochronie środowiska wraz z lokalną społecznością zmieniamy nieużytki w polikulturowe lasy. Podstawą było specjalne dobranie roślin i zaplanowanie nasadzeń tak, by był z nich największy użytek. Holistyczne podejście do odnowy lasów i regeneracji terenów pouprawowych pozwoliło więc stworzyć nowy ekosystem, który nie tylko sekwestruje CO2, ale także wspiera bioróżnorodność i lokalną społeczność.
Ważne inicjatywy na rzecz ratowania ekosystemów możemy jednak znaleźć i na polskim podwórku. Centrum UNEP/GRID-Warszawa już od 1991 roku działa na rzecz zrównoważonego rozwoju realizując cele Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEP). W czerwcu 2021 roku – z okazji inauguracji Dekady Odtwarzania Ekosystemów – uruchomili program Re:Generacja. To kampania, której celem jest skupienie jak największej uwagi na ekosystemach. To z jednej strony działania edukacyjne, a z drugiej stwarzanie warunków do współpracy na rzecz bioróżnorodności samorządów, mieszkańców i biznesu. W ramach programu uruchomiony został specjalny geoportal. Ten pozwala łatwo odnaleźć inicjatywy chroniące ekosystemy w całej Polsce lub zgłosić, lub odnaleźć zgłoszone przez kogoś innego ekosystemy wymagające pomocy. Geoportal umożliwia także wizualizację realizowanych działań.
Jak wskazują przedstawiciele programu Re:Generacja, najbliższe lata będą kluczowe dla przywrócenia harmonii w relacjach między ludźmi i przyrodą. Podają, że jeśli do 2030 roku zostanie odbudowanych 350 milionów hektarów zniszczonych ekosystemów wodnych i lądowych, możemy liczyć na powrót do obiegu usług ekosystemów wycenianych na 9 bilionów dolarów. Przywrócenie ekosystemów ma też przyczynić się do usunięcia z atmosfery od 13 do 26 gigaton gazów cieplarnianych. To ogromne liczby i wielka różnica dla środowiska!
Razem chronimy torfowiska!
To zamierzenia, które są nam bardzo bliskie. Dlatego z radością ogłaszamy rozpoczęcie współpracy TerGo z Centrum UNEP/GRID-Warszawa! Naszym wspólnym celem jest ochrona i odbudowa torfowisk. Wrażliwych ekosystemów, które zajmując ledwie 3% powierzchni Ziemi, magazynują aż 30% węgla. Są także miejscami bytowania wielu wyjątkowych gatunków roślin i zwierząt. Co więcej, dzięki możliwościom magazynowania wody zapobiegają także lokalnym powodziom i suszom. Ochrona i odbudowa torfowisk to więc rozwiązanie mający dobroczynny wpływ na ochronę klimatu oraz bioróżnorodności!
Od dziś ofertę ekopakietów TerGo wzbogacają więc cegiełki wspierania bioróżnorodności! Można je dodać do zakupu swojego regularnego planu kompensacji śladu węglowego. Tym samym część środków z ich sprzedaży zostanie przekazana organizacji UNEP/GRID-Warszawa na realizację działań w zakresie ochrony i odbudowy torfowisk.
Zostań Biodiversity Hero, dołącz do ekosystemu zmieniaczy świata na lepsze!
